Bir süredir aldığım dersler arasında sınav, quiz, ödev notlarını web sitelerinde herkese açık olarak açıklayan derslerden rahatsızlık duyuyordum. Konu, hocaların sınıftaki tüm öğrencilerin sınav sonuçlarını herkese açık (public) olarak panoya aşmasının, e-posta atmasının veya web sitesinden yayımlamasının gizlilik ihlali yaratıp yaratmadığı. Bu konuda ufak çaplı bir araştırma yaparak şunlara ulaştım:

  • ABD’de FERPA adı verilen federal yasayla 18 yasından küçüklerin notlarını sadece öğretmenleri, kendileri ve velileri görebiliyor. 18 yasından büyükler de isterlerse velilerini bu bilgiden mahrum bırakma hakkına sahipler.

  • Diğer başka ülkelerde de gerek yasal, gerek de geleneksel olarak yasaklama/yasaklamama durumu mevcut.

    • Yüzeysel olarak arama motorlarında yaptığım taramada Türkçe kanunlarda ilgili bir düzenlemeye rastlamadım.

    • Bilkent Üniversitesi Lisans Yönetmeliği’ne baktığımda da öğretmenlerin böyle bir hakkı olup olmadığına dair bir ibare mevcut değildi. Yani öğretmenler bu konuda istedikleri tutumda bulunabilirler. Sonunda görüşlerimi toplayıp hocalara başvurmadan önce Friendfeed ahalisiyle bir fikir teatisinde bulunmak istedim, orada da uzun ve değerli argümanların bulunduğu bir tartışma oldu. Argümanlardan biri, ‘yeni’ anayasa paketinde 20.madde olan Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması maddesinde yapılan değişiklikle daha önce yasada hiç bulunmayan “kişisel veri” kavramının anayasaya eklenmiş olması oldu:

“Herkes, kendisiyle ilgili** kişisel veri**lerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme,bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir.” Doğrusu okulda bu konunun ele alındığı herhangi bir yönetmelik bulunmadığından (bulunsa da anayasayla çelişemeyeceğinden) en önemli argüman bu oluyor. Benim görüşüme göre öğrencilerin birbirlerinin notlarını öğrenmesi doğru değil. Sene sonunda harf notları ve transkript açıklanmadığı gibi aradaki ödev notlarının da açıklanması için hiçbir sebep bulunmuyor.

Karşıt çıkan görüşlerden birinde, dersteki rekabeti artıracağı ve öğrencinin bilgi edinmek isteyeceği söylenmişti. Fakat bu tip durumlarda öğrencilerin isimleri silinerek alınan notlar veya basitçe ortalama ve standart sapma gibi istatistikler yayımlanabilir. Başka bir karşıt argümanda ise rekabeti artıracağı söylendi, fakat ben bunu da çok rasyonel bulmuyorum doğrusu. Pekala ortalamaya bakılarak da rekabet edilebiliyor. :) Yine bir diğer karşıt görüş de kopya çekilip çekilmediğinin puanlardan tespit edilebileceği yönündeydi; fakat oldukça nadir rastlanan bir durum (en azından benim okulumda) ve kopya çekilmesi gözetmenin sorumluğu olduğundan yeterli bir argüman değil.

Destekleyen görüşlerden bir diğeri, web sitesinde notlar yayımlandığı takdirde pekala iş başvurularında yapılan kontroller esnasında işveren, adayın aldığı notları görüp bu konuda görüş değiştirebilir. Bazı şirketler transcript veya GPA (ortalama) soruyor olmalarına rağmen sormayanlar üzerinde de bunun etkisi olabileceği yönünde.

Ek olarak tartışma üzerinde dersten alınan notların “gizlilik” kapsamında olup olmadığı da tartışıldı. Doğrusu az önce bahsettiğimiz anayasa maddesinde “kişisel madde” kapsamına dahil olduğu gibi Privacy başlıklı Wikipedia makalesinde geçen bir kısım şu şekilde:

“For various reasons, individuals may not wish for personal information such as their religion, sexual orientation, political affiliations, or personal activities to be revealed. This may be to avoid discrimination, personal embarrassment, or damage to one’s professional reputation.”

(Farklı sebeplerden ötürü bireyler dinleri, cinsel yönelimleri, siyasi faaliyetleri veya kişisel aktivitelerinin ortaya çıkmamasını isteyebilirler. Bu, ayrımcılığı, kişisel utanç duygusunu veya profesyonel itibara verilebilecek zararı engellemek için olabilir.) Buna göre her birey yasaların imkan verdiği ölçüde yukarıda yazan (fakat bunlarla sınırlı olmayan – örneğin, keyfi de olabilir) sebeplerden ötürü gizliliğini koruma hakkına sahip. Bu konu elbette tartışmaya açık, yukarıda zaten çoğunlukla benim yorumumu okudunuz.

Ben şikayetimi belirtecek şekilde ilgili ders öğretmenlerine ulaştım. Sağ olsunlar kendileri bir gün içinde dönüp bundan sonra herkese açık yayımlamayacaklarını bildirdiler. Amacım dünyayı kurtarmak olmasa da okulda o kadar para verilip hazırlanmış ve gizliliği koruyabilen bir sistemi kullanarak notların ilan edilmesini alışkanlık haline getirmek. :) Bence herkes de kendi notunun gizliliğine önem vermeli, vermiyorsa da en azından okuluna bu kültürü kazandırmak için çabalamalı.

Sınav sonuçlarının isimlerle açıklanmasının gerekli olduğu durumlar olabilir, fakat burada en genel kapsamda öğrenci notlarının gizliliğinden bahsetmeye çalıştık. Bu konu, akla yatkın tezlerle geldiğiniz sürece elbette tartışmaya açık. :) Umarım bu yazı ilerisi için bir emsal teşkil eder.